กินเจ…กินแล้วได้อะไร

เป็นที่รับรู้กันโดยทั่วไปว่า เทศกาลกินเจ คือ ช่วงเวลาที่ผู้เข้าร่วมจะละเว้นการบริโภคเนื้อสัตว์ แต่สิ่งที่เราไม่ค่อยรู้กันคือหลักธรรมที่แฝงอยู่ในเทศกาลนี้ เทศกาลกินเจปีนี้ เราจึงอยากจะชวนทุกคนมาเรียนรู้ความหมาย หลักธรรม และประโยชน์ของการกินเจไปพร้อม ๆ กัน

“เจ” ในภาษาจีนมีความหมายว่า “อุโบสถ” เป็นคำแปลทางพุทธศาสนานิกาย หมายถึงการรักษาศีล ปฏิบัติธรรมทั้งกาย วาจา และใจ ไม่ได้หมายความเพียงการไม่กินเนื้อสัตว์เท่านั้น

ผู้ที่กินเจอาจมีจุดเริ่มต้นแตกต่างกันไป แต่จุดประสงค์หลักๆ นั้นแบ่งได้เป็น 3 ประเภท คือ

1. กินเพื่อสุขภาพ เพราะอาหารเจประกอบด้วยผักเป็นส่วนใหญ่ เมื่อกินติดต่อกันไปช่วงเวลาหนึ่งจะทำให้ร่างกายเกิดการปรับตัวอยู่ในสภาวะสมดุล สามารถขับพิษของเสียต่างๆ ออกจากร่างกายได้
   
2. กินด้วยจิตเมตตา เนื่องจากอาหารที่เรากินอยู่ในชีวิตประจำวัน ประกอบด้วยเนื้อสัตว์ ผู้มีจิตเมตตา มีคุณธรรมและมีจิตสำนึกอันดีงามย่อมไม่อยากเบียดเบียนสัตว์เหล่านั้น ซึ่งมีจิตใจและมีความรักตัวกลัวตายเหมือนกัน
   
3. กินเพื่อเว้นกรรม การกินซึ่งต้องเอาชีวิต เลือดเนื้อผู้อื่นมาเป็นของเรา เป็นการสร้างกรรม แม้ว่าจะไม่ได้เป็นผู้ลงมือฆ่าเองก็ตาม กรรมที่สร้างนี้จะติดตาม ทำให้สุขภาพร่างกายอายุขัยสั้นลง เป็นบ่อเกิดของโรคภัยต่างๆ
   

การกินเจตั้งอยู่บนหลักธรรมสำคัญ 2 ประการคือ ดำรงชีวิตอยู่ด้วยอาหารที่ไม่เบียดเบียนตนเองและดำรงชีวิตอยู่ด้วยอาหารที่ไม่เบียดเบียนผู้อื่น ในทัศนะของคนกินเจเห็นว่าการกินแต่อาหารพืชผักก็สามารถมีชีวิตอยู่ได้ ดังนั้นจึงควร

• งดเว้นเอาชีวิตของสัตว์ทั้งหลายมาต่อเติมบำรุงเลี้ยงชีวิตของตน
  
• งดเว้นเอาเลือดของสัตว์ทั้งหลายมาเป็นเลือดของตน
  
• งดเว้นเอาเนื้อของสัตว์ทั้งหลายมาเป็นเนื้อของตน
  

การกินสิ่งใดก็ตามที่ทำลายสุขภาพร่างกายของตนให้ทรุดโทรม คือ การเบียดเบียนตนเอง ปัจจุบันวิทยาการเจริญก้าวหน้าได้พิสูจน์ยืนยันว่าเลือดและเนื้อของสัตว์ที่ถูกฆ่าตายเต็มไปด้วยพิษภัยมากมาย ดังนั้นการกินเจจึงเป็นการไม่เบียดเบียนตนเองด้วย

ในช่วงเทศกาลกินเจ 9 วัน 9 คืน ผู้ที่ต้องการกินเจอย่างครบถ้วนสมบูรณ์จะต้องปฏิบัติดังนี้

• งดเว้นเนื้อสัตว์หรือทำอันตรายต่อสัตว์
  
• งดนม เนย และน้ำมันที่มาจากสัตว์
  
• งดอาหารรสจัด ซึ่งหมายถึงอาหารเผ็ด หวานมาก เปรี้ยวมาก เค็มมาก
  
• งดผักหรือเครื่องเทศที่มีกลิ่นแรง เช่น ผักชี กระเทียม หัวหอม ต้มหอม กุยช่าย ขึ้นฉ่าย รวมทั้งใบยาสูบ สิ่งเสพติด และของมึนเมาต่างๆ
  
• รักษาศีลห้า
  
• รักษาจิตใจให้บริสุทธิ์ ทำอารมณ์ให้แจ่มใส
  
• ทำบุญทำทาน
  
• สำหรับผู้ที่เคร่งครัดอาจจะเพิ่มการปฏิบัติโดยการกินอาหารเฉพาะที่คนกินเจด้วยกันเป็นผู้ปรุงเท่านั้น และจากภาชนะสำหรับการปรุงอาหารเจไว้โดยเฉพาะ
  

ประโยชน์ของการกินเจนั้นมีหลายด้าน เรามาดูกันว่าในแต่ละด้านนั้นการกินเจมีประโยชน์อย่างไรบ้าง

• บังเกิดเมตตาจิต เกิดความสงบ สุขุม เยือกเย็น อารมณ์ไม่ฉุนเฉียว ไม่หุนหันพลันแล่น ไม่โมโหง่าย ดวงธรรมญาณอันบริสุทธิ์จะปรากฏออกมา ซึ่งจะช่วยเกื้อกูลส่งเสริมให้บารมีธรรมสูงขึ้นเรื่อยๆ
  
• ทำให้มีสติมั่งคง มีสมาธิแน่วแน่ ไม่ประมาทเลินเล่อ เป็นประโยชน์ต่อการดำเนินชีวิต และการทำงาน สามารถรอดพ้นจากภัยต่างๆ เมื่อวิญญาณออกจากร่างก็จะไปสู่ภพภูมิที่ดี
  
• หยุดการทำบาป ตัวเวรกรรมที่ผูกพัน ทำให้ไม่เกิดการอาฆาต พยาบาท ปราศจากศัตรูทั้งมนุษย์และสัตว์ที่คิดมุ่งทำร้ายตามจองเวร
  
• หลังจากกินเจต่อเนื่องกันเป็นระยะเวลานาน สิ่งไม่ดีจะถูกขับออกไป ความรู้สึกขุ่นมัวมืดมนจะหมดไป ความสดใสจะปรากฏขึ้นในจิตใจ ถ่ายทอดออกไปสู่ใบหน้าให้มีความสะอาดสดใส
  
• ผู้ที่กินเจ รวมทั้งครอบครัวและบุตรหลาน และคนในปกครองจะเกิดความรุ่งเรืองในชีวิต มีแต่ความอุดมสมบูรณ์ ไม่มุ่งร้ายทำลายชีวิตซึ่งกันและกัน
  
• ทำให้จิตสะอาดไม่ฟุ้งซ่าน จิตที่สะอาดจะทำให้มองเห็นกายอันแท้จริง สามารถสู่นิพพานได้ในที่สุด
  
• เทวดาและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ให้ความคุ้มครองอารักขา ไม่ให้สิ่งเลวร้ายหรือวิญญาณชั้นต่ำเข้ามาทำร้าย
  

• ให้พลังเย็น โดยได้รับพลังงานจากผักและผลไม้ ซึ่งเป็นพลังงานที่ไม่ทำร้ายร่างกาย
  
• ช่วยขับถ่ายของเสียออกจากร่างกาย ทำให้ไม่มีสารพิษตกค้าง ทำให้ไม่เป็นโรคเกี่ยวกับลำไส้ รวมถึงโรคที่เกิดจากระบบขับถ่ายผิดปกติต่างๆ เช่น โรคริดสีดวงทวาร
  
• หากกินเป็นประจำ จะช่วยฟอกโลหิตในร่างกายให้สะอาด เซลล์ต่างๆ ในร่างกายจะเสื่อมช้าลง ทำให้ผิวพรรณผ่องใส มีอายุยืนยาว มีความต้านทานโรค มีความคล่องตัว รู้สึกเบาสบายไม่อึดอัด
  
• ทำให้ปราศจากโรคร้ายต่างๆ เช่น โรคมะเร็ง โรคหัวใจ โรคเส้นเลือดหัวใจตีบตัน โรคตับ โรคสำไส้ โรคเกาต์ ฯลฯ
  

คนมักสงสัยว่า กินเจแล้วจะได้รับสารอาหารครบ 5 หมู่หรือไม่ โดยเฉพาะโปรตีน ซึ่งคนส่วนใหญ่มักจะเข้าใจว่าโปรตีนในเนื้อสัตว์เป็นโปรตีนที่มีคุณภาพดีกว่าโปรตีนในพืช ซึ่งเป็นความเข้าใจผิด เพราะแท้จริงแล้วมีคุณค่าทางอาหารใกล้เคียงกัน โดยเฉพาะโปรตีนในพืชอย่างถั่ว ที่เป็นโปรตีนคุณภาพสูงใกล้เคียงกับโปรตีนในเนื้อสัตว์ จึงขึ้นอยู่กับพฤติกรรมการกินอาหารมากกว่าว่า กินครบ 5 หมู่หรือไม่

รู้อย่างนี้แล้ว อย่างลืมเตรียม กาย ใจ ให้พร้อม แล้วเข้าร่วมเทศกาลกินเจเพื่อที่เราจะได้อิ่มบุญ อิ่มใจไปด้วยกัน

ที่มา :
สำนักพิมพ์แสงแดด. 2538. อาหารเจ. แสงแดด. กรุงเทพฯ
จุลจักร. 2544.ประโยชน์ของการกินเจในมุมมองที่แตกต่าง. สนองโอฐสภากาชาดไทย. 150(ตุลาคม-ธันวาคม): 37-38.
www.sac.or.th/databases/rituals/detail.php?id=91